De energiekosten voor huishoudens zullen de komende tien jaar waarschijnlijk aanzienlijk aan variëren. Vooral consumenten die afhankelijk zijn van een cv-ketel en niet over de financiële middelen beschikken om in duurzame oplossingen te investeren, zullen nadelige gevolgen ondervinden. Ditzelfde geldt voor huurders die afhankelijk zijn van hun verhuurder hierin. De energiekosten voor Nederlanders zijn de laatste tijd aanzienlijk gestegen. Hoewel de energierekening over het algemeen hoog blijft, zullen er aanzienlijke verschillen zijn in wat verschillende huishoudens zullen gaan betalen.
Isolatie;
De oorzaak moet volgens Berenschot vooral gezocht worden in de aanzienlijke variaties in isolatie en verwarmingsmethoden tussen verschillende woningen. Het onderzoek toont aan dat met name consumenten met een laag inkomen, die in een huurwoning wonen of een huis van voor 1980 hebben dat nog niet goed geïsoleerd is, de grootste nadelige gevolgen zullen ondervinden.
Energietransitie:
Gezinnen die beschikken over een warmtepomp en zonnepanelen zullen juist relatief voordelig uitkomen. Zij profiteren van de lagere belasting op elektriciteit, terwijl huishoudens met een cv-ketel te maken krijgen met de steeds hoger wordende energiebelasting op gas.
Volgens Essent en Berenschot hebben huishoudens die uitsluitend een cv-ketel gebruiken de hoogste energierekening. In 2023 was de energierekening voor huishoudens met een cv-ketel, maar zonder zonnepanelen, namelijk de helft hoger dan twee jaar eerder.
Onderzoekers verwachten dat deze rekening de komende tien jaar op een vergelijkbaar hoog niveau zal blijven. De voornaamste reden hiervoor is de verwachte stijging van het vaste deel van de energierekening, bestaande uit onder andere belasting op gas en netbeheerkosten. De netbeheerkosten zijn de afgelopen periode substantieel gestegen om de (aankomende) investeringen in het net te kunnen dekken, gezien de huidige problematiek op het elektra-net.
Volgens het onderzoek zullen consumenten die al geïnvesteerd hebben in isolatie of zonnepanelen in de toekomst iets minder profiteren van hun investering: Het aandeel van de vaste kosten in de totale rekening zal naar verwachting stijgen van ongeveer 5 procent naar circa 15 procent in de komende jaren. Hierdoor zal een afname in het variabele energieverbruik en/of opwekking van energie een mindere impact hebben op de totale energierekening, wat het draagvlak voor de energietransitie zou kunnen verminderen, zo vrezen de onderzoekers.
Maatregelen:
Ten eerste pleiten de onderzoekers van Berenschot voor de voortzetting en zelfs uitbreiding van het Noodfonds Energie, waar consumenten met een laag inkomen en hoge energierekening steun kunnen ontvangen.
Om het enthousiasme van consumenten voor de energietransitie te behouden, stellen de onderzoekers voor de belasting op gas en de netbeheerkosten te beperken. Dit staat echter haaks op de huidige trend en het ingezette beleid op het gebied van stijgende energiebelastingen.
Daarnaast ondersteunen de onderzoekers het subsidiëren van thuisbatterijen om het elektriciteitsnet minder te belasten. Door dit vertragingseffect kunnen hoge pieken en dalen decentraal worden ‘gedempt’. Op dit moment is de aanschaf van een thuisbatterij nog niet voor iedereen rendabel, maar de ontwikkelingen in de techniek en de steeds verder dalende kostprijs in combinatie met gebruiksvriendelijke installatiewijzen en gebruik zullen hier op korte termijn verandering in gaan brengen.